Piemontèis/Bibia/Géner ëd tradussion bibliche
Géner ëd tradussion bibliche
A-i son tre géner ëd tradussion bibliche: paròla për paròla, pensé për pensé e paràfrasi.
Na tradussion paròla për paròla a l’é ‘n tentativ ëd volté minca paròla ebràica o greca con na paròla piemontèisa ch’a peussa corispondje, volté ‘l significà ‘d paròle sìngole ant na sequensa sintàtica pì o meno precisa. Cost métod a l’é ciamà ëd “equivalensa formal”. L’equivalensa formal a mira a ‘rmarché la fidelità ai detaj dël léssich e la strutura gramatical dla lenga original. Na tradussion paròla për paròla a l’é pì dificil d’antende, dzortut cand ch’ a-i son ëd manere ‘d dì ch’a son nen dovrà ant nòstra lenga e ant la cultura moderna. An efet, pì lontan-a ch’a l’é la lenga-sorgiss da la lenga-bu, pì dificil a podrìa esse la comprension ëd na tradussion literal. D’àutra part, l’equivalensa formal a peul cheivòta permëtte ai letor ch’a l’ha nen dimestiëssa con la lenga-sorgiss, ëd vëdde coma ch’ ël significà a l’era butà ant ël test original, përché sòn a guerna - sensa volteje - le manere ‘d dì e jë strument ëd la retòrica antìca. Con la tradussion paròla për paròla a-i sèmper l’arzigh nen mach ëd nen fé comprende al letor lòn ch’ ël test a veul dì, ma ‘d creé ‘d malintèis, dj’ideje sbalià, còse che, cand che ‘l test biblich a l’é stàit scrit, a j’ero nen intèise parèj.
La tradussion pensé për pensé (o “sens për sens”) a l’é ‘n tentativ ëd esprime la significassion ëd minca frase o paràgrafo dla lenga original ant un piemontèis sempi e ‘l pì posibil corent sens’ esse gropà a minca paròla original. Cost métod a l’é ‘dcò ciamà ‘d “equivalensa dinàmica”. L’ideja a l’é che ‘l tradutor a dovrìa volté ël test original parèj che l’efet ëd la tradussion an sël letor a sia pì o meno l’istess che l’efet che ‘l test-sorgiss a l’avìa an sël letor ch’a lo capìa an col temp-là . La tradussion “pensé për pensé” a considera la lesibilità pì ‘d pèis che preservassion ëd la strutura gramatical original. Costa sòrt ëd tradussion, però, a sarìa nen tant da dovresse për djë studi biblich ancreus, ma coma prima dreta an sël test, na tradussion da dovresse për la divulgassion. A l’é parèj che se ‘l letor a conòss nen le lenghe originaj dla Bibia, as arcomanda sèmper ëd fé ‘l confront con d’àutre version (an italian o an d’àutre lenghe). A-i é gnun-a version nassional ch’a peussa dé, mach daspërchila, la significassion pien-a del test original. Pì ‘d confront ch’as fà, mej ch’a l’é.
Na paràfrasi a l’é na tradussion ch’a l’ha ‘l but prim ëd trasmëtte ‘l messagi dla Bibia and na lenga sempia e fàcil da comprende sensa consideré tant j’espression paròla për paròla e fin-a ij pënsé për pensé dle lenghe originaj. An efet, l’autor ëd le paràfrasi a dà soa antërpretassion del test, a fà ‘d gir ëd paròle, as përmet ëd fé ‘d “license poétiche” ch’a lasso ‘n grand ëspassi a d’ideje personaj. Le paràfrasi dla Bibia a son da identifichesse con ël nòm ëd col ch’a l’ha faje o con ij sò editor e lassé ‘l letor a decide la fiusa ch’a l’ha da deje.
Nòstra version dla Bìbia piemontèisa a podrìa disse ch’a va “an mes” tra ij prim doi géner. A l’é da consideresse dzortut na tradussion pensé për pensé, n’equivalensa dinàmica - ël pensé ‘d minca vers o dle part dël vers - ma, cand ch’a la rendission a së slontan-a da la forma ch’a pija ant le version tradissionaj paròla për paròla (cole ch’ ël letor a l’é miraco pì costumà a sentje o a lesje), la nòta al pé dla pagina a lo s-ciairìss e a dà la forma ch’aj corespond pì leteral. An efet, nòstra version a dovra le nòte për dé ‘d spiegassion ëdcò cand ch’a le nen possibil semplifiché tròp ël test e ch’as deuv për fòrsa conservé la fòrma original, bele s’a podrìa nen esse fàcil da capì da tuti.
An tùit ij cas, a-i é sèmper da ten-e an considerassion che, për minca tradussion, a-i é ‘d presupòst ch’ a na stan a la base e ch’a esercito na chèich influensa an sla sèrnia dle paròle ch’a-i son dovrà. Ël prim presupòst ch’i n’oma nojàutri a l’é che la Bibia a l’é nen “un liber qualsëssia, ma che la Bibia a trasmët la Paròla ‘d Dé. Sossì a rend na tradussion checòsa ch’a deuv esse fàita con ël pì grand rispèt da ‘n chërdent ch’a l’é dispòst sèmper a aceté lòn ch’a-i trova, bele ant ël cas ch’a podrìa essje nen d’acòrdi o ch’a-j “fa problema”. La paròla ‘d Dé a l’é lòn ch’a l’é, s’a-j pias o meno. As peul nen adatesse “a la sensibilità” ëd gnun!
A la fin, për nojàutri a l’é ‘dcò ‘d pèis che la tradussion as arfassa a la tradission ëstòrica dle cese cristian-e. I l’oma d’anventé gnente ‘d neuv né i l’oma dëscheurvù gnente ‘d neuv. Nòstra tradussion a deuv esse sèmper “an sintonia” con la magioransa dle version bibliche ch’a son già dovrà da la pì part ëd le cese cristian-e. A l’é për sòn che nòstra tradussion a veul avèj ‘n caràter ecuménich: tut lòn ch’i publicoma a l’é stàit comparisionà con le bibie le pì spantià an diverse lenghe.