Piemontèis/Bibia/Mia presentassion
Mia presentassion
Apress dij mè studi teològich i l’hai travajà për pì che 20 agn ant la Svissera italian-a coma pastor ëd la Cesa evangélica arformà e adess, coma pensionà, i stago con mia fomna, ch’a l’é anglèisa, an Anghiltera.
I son semper interessame ‘d lenghistica e, an particular, ëd la lenga piemontèisa, mia “lenga ‘d famija”, la “lenga dël cheur”. Mè pare e mia mare, con tùit ij sò parent, a parlavo piemontèis, ma lor, coma belavans a l’é tipich, con nojàutri le masnà a parlavo mach italian, an chërdend ch’a fussa mej për nòstra educassion ant ël mond modern. A l’é ciàir che a cost propòsit lor a fusso an eror.
I l’hai sempe chërdù che la lenga e la cultura piemontèisa a sio ‘n patrimòni ‘d pèis da guernesse con soen e cudisse. Për lòn, poì tard, i son catame ij lìber an piemontèis ch’as podìo trové për podèj amprend-lo coma ch’as deuv (i l’hai na mentalità literària!) e pratichelo. Parlé e scrive an piemontèis a l’é donca na ròba ch’a l’é vnume pì tard ant la vita. Ël fàit, peui, ch’i son ëstàit për la pì granda part ëd mia vita fòra dal Piemont a lë strangé a l’ha nen dëscoragià mia anvìa ‘d conòsse mej e pratiché la lenga ‘d nòstra gent e deje na contribussion përsonal a soa difèisa e promossion.
Për ël motiv ch’i l’hai la përsuasion che la conossensa dla Bìbia, che, për la fede cristian-a, a l’é la Paròla ‘d Nosgnor, lolì a l’ha cissame ‘d fela conòsse për ël mojen ëd la lenga dij nòstri antich, ël piemontèis, për mej rivé “al cheur”, a la cossiensa midema dla gent. Sossì, naturalment, a l’é ‘dcò fàit për d’àutre popolassion coma i n’avìo esperiensa an Svissera për lenghe coma ‘l Romancc o për ël Bargajòt, la lenga lombarda alpin-a ch’as parla anté ch’i l’hai travajà mi, na lenga che, malgré ch’a l’àbia mach apopré tre mila përson-e ch’a la parlo (e scrivo) a l’é bin cudìa a favorìa ‘dcò da soe autorità polìtiche e praticà da vej e da giovo.
I son, contut, bin cossient che lolì a sìa nen ël cas dël Piemont, anté che ‘l Piemontèis a l’é an arzigh ëd dëisparission. Cola lì a l’è ‘dcò n’àutra rason për avèj an Piemontèis un test fondamental coma la Bibia an man ëd la gent, visadì coma ‘n mojen cultural për la preservassion ëd costa lenga. A l’é bin documentà coma, an tut ël mond, avèj na Bìbia a disposission ant le lenghe locaj a sìa stàit e a resta n’utiss ëd prim òrdin për la preservassion ëd lenghe minoritarie.
J’ultim tentativ d’avèj na Bìbia an Piemontèis, i savìa ch’a l’avìo faje ant l’otsent ij Valdèis. Ël Testament Neuv ëd cola edission a l’é ancora a disposission ancheuj, ma sò stil e pròsa a va pì nen bin ancheuj. A sarìa stàit necessari fé na revision sostansial. Lolì a l’é pròpi lòn che mi i son butame an testa ‘d fé apopré dal 2007. I l’avìa comensà con la revision dl’evangeli ‘d March, ma peui mè travaj a l’é slargasse pian pian fin-a a comprende ‘l rest ëd la Bibia, con na passion ch’a l’é mai vnume a manché.