La Bibia an Piemontèis

L’arserca sientìfica a l’é possibil përchè l’univers antregh a funsion-a conform a ‘d lege precìse, cole che Dé, ‘l Creator, a l’ha sogetàje tut lòn tut ch’a l’ha fàit. A l’é për lòn che la siensa a fà d’esperiment e a jë stùdia, a serca ‘d comprendje. Ȅd coste lege ij savant a na fan peui la definission e a dësvlopo d’aplicassion. A l’é parèj che ‘l progress a marcia. Nòstra prima e sconda letura ancheuj, an arlevand ij fenòmeni dla natura, a selebro la sapiensa ‘d Nosgnor ch’a l’ha stabiline la cadensa. Nosgnor, contut, a l’ha stabilì ‘d lege ‘dcò për le creature uman-e. A son ëd régole për na giusta condòta ética e moral ch’a garantisso nòstra vita. Coste régole Dé a l’ha gravaje an nòstra cossiensa e a l’ha proclamaje ‘d manera ciàira për ël mojen dij profeta d’Israel, so pòpol sernù, ciamà a ess-ne al servissi. A coste lege ‘d condòta, a diferensa dj’àutre creature, l’òm a l’ha arseivù la facoltà ‘d comprende e d’andeje dré ‘d manera cossienta e creativa. Quand ch’a lo fa nen, l’òm a amprend da le conseguense negative ch’a na seurto inevitabij (la giustissia ‘d Dé), che “la Lej a l’é santa, e ‘l comandament a l’é sant, giust e bon” (Roman 7:12). As trata dla pedagogìa ‘d Nosgnor ch’a l’é mensionà an nòstra tersa letura. As trata pa, contut, ëd conseguense sensa rimedi, ch’as rangio pì nen, nò, përché Nosgnor, an Soa grassia la lege moral a la rend coma ‘n pedàgogo, un precetor, ch’an men-a a trové ant ël Salvator Gesù Crist nòstra redension e ristabiliment, përchè: “La Lej a l’é stàita dàita për ël mojen ëd Mosè, ma la Grassia e la Vrità a son vnuite për ël mojen ëd Gesù Crist”. Cost-sì a l’é ‘l cò ‘d nòstra quarta letura. A l’é parèj che sìa la lege ‘d Dé che la grassia ‘d Dé an Gesù Crist a son ëd cadò magnìfich che Chiel an fa: a-i é pa l’un sensa l’àutr, përchè a son la sostansa ‘d na comunion génita con Nosgnor. Gesù a l’ha dìt: “Sté nen a chërde che mi i sìa rivà për dësblé la Lege o ij proféta; i son nen rivà për dësbleje, ma për porteje a compiment”(Maté 5:7).

d’arferiment a la situassion inmedià ‘d so temp. As peul trovesse l’anunsi ch’a sarìa sortì un rè messiànich, dont la fama e ij benefissi a sarìa rivà ai confin ëd la tèra e a l’avrìa establì la pas, o shalom. Costa pas a l’é motobin da pì ch’a-i sìa nen ëd guère: a l’é dzurtut pas con Dé, l’armonìa con Chiel, ch’a l’é la sorgiss ëd tut lòn ch’a l’é bon për la creatura uman-a. Coma ch’a dis la sconda letura, dal Testament Neuv, la litra a j’Ebréo, ij ròtol dij lìber dij profeta, donca, a parlo ‘d Chiel, ch’a l’é vnì për compì la volontà ‘d Dé ‘d manera përfeta. Dé a j’avrìa “prontaje ‘n còrp”. Coma? Për ël mojen ëd na fiolin-a ch’a l’era dissendenta dël rè David, ma ant na famija ‘d përson-e ùmij e fidej al Dé d’Israel. A l’é Luca, al prinsipi ‘d so vangel, ch’an parla dla famija ‘d Gesù: ëd gent ordinària dël pòpol, ëd scarsa importansa për ël mond e ch’a podìa nen vanté d’avèj ëd mérit – pura che Dé a l’avìa destinala al privilegi ràir d’esse le përson-e ch’a na sarìa sortì Gesù, ël Salvator dël mond. E nen mach ëd Gesù, ma ‘dcò ‘d Gioann, ël profeta ch’a l’avrìa prontane la stra, visadì ij cheur e le ment ëd la gent. Marìa, mare ‘d Gesù, e Elisabeta, mare ‘d Gioann, a l’avrìo arconosusse ant lë spirit e che Nosgnor a l’avìa sernuje. Peui, a imitassion dij Salm antich, loràutre a dan espression a sò cant ëd làude e ‘d ringrassiament, coma col ch’as ciama ël Magnìficat, ch’i trovoma a la fin dl’ùltima letura d’ancheuj. Coste sì a son ëd lession pressiose për nojàutri, ch’an fa comprende lòn ch’a sìa la grassia ‘d Dé ch’an sern e salva an Crist Gesù. Pròpi na grassia anciarmanta.

Le prime tre leture bìbliche ancheuj a buto l’acent an sla gòj, an sël mandé crij ‘d gòj, sàuté ‘d gòj! Arlegresse sèmper! “A-i é bin pòch da arlegress-ne ancheuj”, a podrìa dì cheidun a sta mira-sì … As trata nen, contut, d’esortassion “a gratis”, ch’a lasso ‘l temp ch’a treuvo. As parla, an efet, dël portament ëd base ‘d coj ch’a vivo ant la prospetiva dla fej bìblica, dl’impostassion dël cheur e dla ment ëd coj ch’a son fidasse al Dé ver e viv, ëd coj ch’a l’han arseivù volenté l’Evangeli (la Bon-a Neuva) ‘d Gesù Crist. Coj lì (e mach coj lì) a peudo sclamé (e fene l’esperienza): “Dé a l’é mia fòrsa. An chiel i l’hai fiusa. I l’hai tëmma ‘d nen. I l’hai nen tëmma dle disgrassie. Për lòn i l’hai gnun afann. I l’hai ant ël cheur la pas ëd Nosgnor – na ròba che peul nen spieghesse bin, ma ch’a-i é. Chi ch’a disìa parèj, tra l’àutr, a l’era soens gravà ‘d sagrin, e a savìa lòn ch’a disìa. As trata nen, però, ‘d na pastija për pasiesse ij nerv, për deurme. As strata nen ëd cheicòsa për an-nebié ‘l servel, coma ch’as tratèissa ‘d pijé na dròga. A l’é la condission, la premëssa d’assion ch’a l’ha da seurte an nojàutri. Coma ch’i vdoma ant la quarta letura, coj ch’a ‘rseivìo volenté ‘l mëssagi ‘d Gioann Batista, a-j ciamavo: “Còsa l’om-ne da fé adess?”. A-i è ‘d conseguensa d’assion ch’a seurto dal don ëd la pas dël cheur arconcilià con Nosgnor. An sù col fondament-lì i l’oma da desse da fé a A-i é d’assion costrutive da buté an pràtica an sël fondament e esempi ‘d Nosgnor Gesù Crist. Gnun-a depression e ‘d man fiache, pa nen ëd sicuresse false, ma d’assion “ëd qualità”, edificassion creativa. L’evangeli a l’é sèmper n’angagg: i l’oma da vivlo e proclamelo.

La vnùa dël Salvator Gesù Crist a l’era stàita nunsià ‘d manera ciàira dai profeta d’Israel vàire sécoj prima, e peui da l’ùltim dij profeta, Gioann Batista – Batista a l’é pa ‘n nòm ma a veul dì “col ch’a batesa”. Gioann, ch’a vivìa ant ël temp ëd Gesù midem, a stà al sènter ëd nòstre leture bìbliche ‘d costa duminica, comprèis l’evangeli. Ël servissi ch’a l’avrìa rendù Gioann a l’era stàit preanunsià ‘d manera profética fin-a da sò pare, Zacarìa, apress ëd soa nassensa. Costa professia i la trovoma ancheuj ant la prima letura: la càntica ‘d Zacarìa, dal prim capìtol dl’evangeli ‘d Luca. An costa càntica, Zacarìa a làuda la fidelità ‘d Nosgnor Dé a Soe promësse arportà ant le Scriture Sante. Gioann Batìsta a dventa an cole soe paròle ‘l model ëd coj ch’a nunsio che an Crist i l’oma ‘l Salvator ch’a l’avrìa liberane “da la man dij nòstri nemis”. Col ch’a l’é ‘l nemis pì grand che mai nojàutri i podrìo avèj? A l’é ‘l pecà e la mòrt, ch’a n’é la conseguensa ùltima. Ant ël top d’ës mond, ël Crist as dimostra esse la lus, ël ciàir, për guidé ij pass ëd nòstra vita e mnene torna an comunion con Dé. L’anonsi dj’antich profeta a l’é presentane da nòstra sconda letura dal lìber dël profeta Malachìa. Cost profèta a l’avìa nunsià che ‘l Crist a l’avrìa “fàit brusé” la corussion dël pecà ch’a guasta ‘l cheur d l’òm tant da rendlo giust e agradì a j’euj ëd Nosgnor. As trata nen ëd teorìe, coma ch’i vëdoma ant la tersa nòstra letura, anté che l’apòstol Pàul a ringrassia Nosgnor për l’euvra ‘d trasformassion ëd le vite ‘d coj ch’a j’ero fidasse an Gesù ant le sità andova ch’a l’avìa predicà l’Evangeli. Ëdcò nojàutri i soma ciamà a liberess-ne da tuti j’antrap ch’a fan impediment a la pien-a acetassion d l’euvra ‘d grassia ‘d Gesù an nòstra vita e marcé parèj an sla vìa ‘d Nosgnor. L’om-ne mai pensà a chi ch’a vorìa che nojàutri i stèisso lontan da Chiel, e përchè?

Le leture bìbliche dë sta duminica a nunsio la regalità ‘d Gesù Crist an sl’univers antregh. A-i é gnun d’àutri coma Chiel ch’a peussa salvene dai nostri pecà e esse la guìda sicura anvers tut lòn ch’a l’é ver e giust. Nòstra tersa letura, ciapà dal lìber dl’Arvelassion (o Apocalisse), a l’é cola ch’a lo fortìss an ëd tèrmin ciàir e inmedià. A buta an evidensa coj ch’a son ij sò privilegi, la sostansa ‘d soa euvra ‘d salvassion e che ‘n bel dì Chiel a sarà d’artorn an glòria, coma ch’a l’avìa nunsià. La regalità dël Crist, tutun, a peul nen esse mzurà, comparisionà, a lòn ch’a fan j’autorità ‘d ës mond. Coma che chiel a agiss a l’é motobin diferent da coma ch’i soma costumà a vëdde ambelessì. Che Gesù a sìa ‘n rè divers da tuti j’àutri as peul vëdd-se da nòstra quarta letura, ch’an conta ‘d la vòta che Gesù a l’era stàit rabastà an giudissi ‘dnans a Pilàt, ch’a l’era ‘l governator roman ëd la Palestin-a e ‘l rapresentant dl’imperator. Ansema ai cap di giudé, lor a pensavo d’esse ‘dnans a ‘n soversiv pericolos, un “concorent”, a un ch’a butava ‘n question soa autorità ‘d lor e ch’a fussa mach da eliminesse ‘l pì tòst possìbil. L’ùnica soversion che Gesù a l’avrìa rapresentà a l’era cola dij valor che lor a sostnìo e ch’a l’avrìo fàit bin a arnunsié. Nòstra prima e sconda letura an presento ‘l përsonagi dël rè David, protòtip ëd la regalità dël Crist, dont la famija Gesù a n’era ‘l dissendent. Ël Salm an parla dl’angagg ëd David a realisé an Gerusalem d’un templi degn ëd Nosgnor, për ancontresse con Chiel an preghiera e për dimostreje soa arconossensa për esse stàit sernù, chiel e ij sò dissendent, a sò sërvissi. La famija ‘d David a l’era stàita ciamà da Dé a esse lë strument ël pì important për porté anans ij sò propòsit an ës mond. La promëssa ‘d Dé, contut, a l’era condissionà da l’osservansa dël Pat ch’a l’avìa stabilì con israel, ch’a na definìa ij termo. Che d’àutr se pa ‘l rapòrt con Nosgnor Dé e l’ubidiensa a Soa volontà, a podrìa, an efet, dé na significassion a nòstra vita? Sossì a l’é fortì da le paròle darié ‘d David anans ëd meuire, ch’a son arportà an nòstra sconda letura. A son la selebrassion dl’Aleansa eterna an tra Israel e Dé, “l’acòrd ch’a conten ch’a l’é rangià e garantì precis”. A l’é mach cora ch’i butoma Gesù ‘n sël tròno ‘d nòstra vita, cura ch’i arconossoma e is sogetoma volenté a soa regalità ch’i trovroma ‘l compiment ëd nòstra vita.