Leture dla dumìnica

La festa dël Natal an armemòria n’aveniment ùnich ant la stòria: la nàssensa ‘d Gesù Crist, ël Salvator dël mond. Cost aveniment a l’era stàit profetisà vàire sècoj prima. Ij profeta d’Israel, ispirà da Dé, a l’avìo preanunsià fin-a ‘d detaj ij pì dëstravis dij fàit ch’a l’avrìo caraterisà la nassensa ‘d Gesù.

At dj’Apòstoj, cap. 5 e 6. Segn e prodiss an tra ij prim cristian; Përsecussion dj’apòstoj; A stabilisso dij diàconi; Stevo a l’é arestà.

Pero e Gioann a varisso n’òm stropi ‘nt ël templi; Pero a s’adressa a la furfa; La catura e ‘l process ëd Pero e ‘d Gioann; Ij dissépoj ‘d Gesù a prego për arsèive ‘d coragi; Le condission dij prim cristian.

La rispòsta ‘d Giòb e la dësfida ‘d Dé; Scond dëscors ëd Dé; La dëscrission ëd Behemòt; Dëscrission dël Leviatan; In mémber dël Leviatan; La confession ëd Giòb; Nosgnor a arpròcia ij tre amis ëd Giòb; Conclusion.

L’assension ëd Gesù al cel; La sostitussion ëd Giuda; Lë Spìrit Sant e ‘l Di dla Pancòsta; Ël Sermon ëd Pero ‘nt ël Di dla Pancòsta; La reassion al sermon ëd Pero; Coma ch’a vivio ansema ij prim cristian

L’arserca sientìfica a l’é possibil përchè l’univers antregh a funsion-a conform a ‘d lege precìse, cole che Dé, ‘l Creator, a l’ha sogetàje tut lòn tut ch’a l’ha fàit. A l’é për lòn che la siensa a fà d’esperiment e a jë stùdia, a serca ‘d comprendje. Ȅd coste lege ij savant a na fan peui la definission e a dësvlopo d’aplicassion. A l’é parèj che ‘l progress a marcia. Nòstra prima e sconda letura ancheuj, an arlevand ij fenòmeni dla natura, a selebro la sapiensa ‘d Nosgnor ch’a l’ha stabiline la cadensa. Nosgnor, contut, a l’ha stabilì ‘d lege ‘dcò për le creature uman-e. A son ëd régole për na giusta condòta ética e moral ch’a garantisso nòstra vita. Coste régole Dé a l’ha gravaje an nòstra cossiensa e a l’ha proclamaje ‘d manera ciàira për ël mojen dij profeta d’Israel, so pòpol sernù, ciamà a ess-ne al servissi. A coste lege ‘d condòta, a diferensa dj’àutre creature, l’òm a l’ha arseivù la facoltà ‘d comprende e d’andeje dré ‘d manera cossienta e creativa. Quand ch’a lo fa nen, l’òm a amprend da le conseguense negative ch’a na seurto inevitabij (la giustissia ‘d Dé), che “la Lej a l’é santa, e ‘l comandament a l’é sant, giust e bon” (Roman 7:12). As trata dla pedagogìa ‘d Nosgnor ch’a l’é mensionà an nòstra tersa letura. As trata pa, contut, ëd conseguense sensa rimedi, ch’as rangio pì nen, nò, përché Nosgnor, an Soa grassia la lege moral a la rend coma ‘n pedàgogo, un precetor, ch’an men-a a trové ant ël Salvator Gesù Crist nòstra redension e ristabiliment, përchè: “La Lej a l’é stàita dàita për ël mojen ëd Mosè, ma la Grassia e la Vrità a son vnuite për ël mojen ëd Gesù Crist”. Cost-sì a l’é ‘l cò ‘d nòstra quarta letura. A l’é parèj che sìa la lege ‘d Dé che la grassia ‘d Dé an Gesù Crist a son ëd cadò magnìfich che Chiel an fa: a-i é pa l’un sensa l’àutr, përchè a son la sostansa ‘d na comunion génita con Nosgnor. Gesù a l’ha dìt: “Sté nen a chërde che mi i sìa rivà për dësblé la Lege o ij proféta; i son nen rivà për dësbleje, ma për porteje a compiment”(Maté 5:7).

d’arferiment a la situassion inmedià ‘d so temp. As peul trovesse l’anunsi ch’a sarìa sortì un rè messiànich, dont la fama e ij benefissi a sarìa rivà ai confin ëd la tèra e a l’avrìa establì la pas, o shalom. Costa pas a l’é motobin da pì ch’a-i sìa nen ëd guère: a l’é dzurtut pas con Dé, l’armonìa con Chiel, ch’a l’é la sorgiss ëd tut lòn ch’a l’é bon për la creatura uman-a. Coma ch’a dis la sconda letura, dal Testament Neuv, la litra a j’Ebréo, ij ròtol dij lìber dij profeta, donca, a parlo ‘d Chiel, ch’a l’é vnì për compì la volontà ‘d Dé ‘d manera përfeta. Dé a j’avrìa “prontaje ‘n còrp”. Coma? Për ël mojen ëd na fiolin-a ch’a l’era dissendenta dël rè David, ma ant na famija ‘d përson-e ùmij e fidej al Dé d’Israel. A l’é Luca, al prinsipi ‘d so vangel, ch’an parla dla famija ‘d Gesù: ëd gent ordinària dël pòpol, ëd scarsa importansa për ël mond e ch’a podìa nen vanté d’avèj ëd mérit – pura che Dé a l’avìa destinala al privilegi ràir d’esse le përson-e ch’a na sarìa sortì Gesù, ël Salvator dël mond. E nen mach ëd Gesù, ma ‘dcò ‘d Gioann, ël profeta ch’a l’avrìa prontane la stra, visadì ij cheur e le ment ëd la gent. Marìa, mare ‘d Gesù, e Elisabeta, mare ‘d Gioann, a l’avrìo arconosusse ant lë spirit e che Nosgnor a l’avìa sernuje. Peui, a imitassion dij Salm antich, loràutre a dan espression a sò cant ëd làude e ‘d ringrassiament, coma col ch’as ciama ël Magnìficat, ch’i trovoma a la fin dl’ùltima letura d’ancheuj. Coste sì a son ëd lession pressiose për nojàutri, ch’an fa comprende lòn ch’a sìa la grassia ‘d Dé ch’an sern e salva an Crist Gesù. Pròpi na grassia anciarmanta.

Le prime tre leture bìbliche ancheuj a buto l’acent an sla gòj, an sël mandé crij ‘d gòj, sàuté ‘d gòj! Arlegresse sèmper! “A-i é bin pòch da arlegress-ne ancheuj”, a podrìa dì cheidun a sta mira-sì … As trata nen, contut, d’esortassion “a gratis”, ch’a lasso ‘l temp ch’a treuvo. As parla, an efet, dël portament ëd base ‘d coj ch’a vivo ant la prospetiva dla fej bìblica, dl’impostassion dël cheur e dla ment ëd coj ch’a son fidasse al Dé ver e viv, ëd coj ch’a l’han arseivù volenté l’Evangeli (la Bon-a Neuva) ‘d Gesù Crist. Coj lì (e mach coj lì) a peudo sclamé (e fene l’esperienza): “Dé a l’é mia fòrsa. An chiel i l’hai fiusa. I l’hai tëmma ‘d nen. I l’hai nen tëmma dle disgrassie. Për lòn i l’hai gnun afann. I l’hai ant ël cheur la pas ëd Nosgnor – na ròba che peul nen spieghesse bin, ma ch’a-i é. Chi ch’a disìa parèj, tra l’àutr, a l’era soens gravà ‘d sagrin, e a savìa lòn ch’a disìa. As trata nen, però, ‘d na pastija për pasiesse ij nerv, për deurme. As strata nen ëd cheicòsa për an-nebié ‘l servel, coma ch’as tratèissa ‘d pijé na dròga. A l’é la condission, la premëssa d’assion ch’a l’ha da seurte an nojàutri. Coma ch’i vdoma ant la quarta letura, coj ch’a ‘rseivìo volenté ‘l mëssagi ‘d Gioann Batista, a-j ciamavo: “Còsa l’om-ne da fé adess?”. A-i è ‘d conseguensa d’assion ch’a seurto dal don ëd la pas dël cheur arconcilià con Nosgnor. An sù col fondament-lì i l’oma da desse da fé a A-i é d’assion costrutive da buté an pràtica an sël fondament e esempi ‘d Nosgnor Gesù Crist. Gnun-a depression e ‘d man fiache, pa nen ëd sicuresse false, ma d’assion “ëd qualità”, edificassion creativa. L’evangeli a l’é sèmper n’angagg: i l’oma da vivlo e proclamelo.

La vnùa dël Salvator Gesù Crist a l’era stàita nunsià ‘d manera ciàira dai profeta d’Israel vàire sécoj prima, e peui da l’ùltim dij profeta, Gioann Batista – Batista a l’é pa ‘n nòm ma a veul dì “col ch’a batesa”. Gioann, ch’a vivìa ant ël temp ëd Gesù midem, a stà al sènter ëd nòstre leture bìbliche ‘d costa duminica, comprèis l’evangeli. Ël servissi ch’a l’avrìa rendù Gioann a l’era stàit preanunsià ‘d manera profética fin-a da sò pare, Zacarìa, apress ëd soa nassensa. Costa professia i la trovoma ancheuj ant la prima letura: la càntica ‘d Zacarìa, dal prim capìtol dl’evangeli ‘d Luca. An costa càntica, Zacarìa a làuda la fidelità ‘d Nosgnor Dé a Soe promësse arportà ant le Scriture Sante. Gioann Batìsta a dventa an cole soe paròle ‘l model ëd coj ch’a nunsio che an Crist i l’oma ‘l Salvator ch’a l’avrìa liberane “da la man dij nòstri nemis”. Col ch’a l’é ‘l nemis pì grand che mai nojàutri i podrìo avèj? A l’é ‘l pecà e la mòrt, ch’a n’é la conseguensa ùltima. Ant ël top d’ës mond, ël Crist as dimostra esse la lus, ël ciàir, për guidé ij pass ëd nòstra vita e mnene torna an comunion con Dé. L’anonsi dj’antich profeta a l’é presentane da nòstra sconda letura dal lìber dël profeta Malachìa. Cost profèta a l’avìa nunsià che ‘l Crist a l’avrìa “fàit brusé” la corussion dël pecà ch’a guasta ‘l cheur d l’òm tant da rendlo giust e agradì a j’euj ëd Nosgnor. As trata nen ëd teorìe, coma ch’i vëdoma ant la tersa nòstra letura, anté che l’apòstol Pàul a ringrassia Nosgnor për l’euvra ‘d trasformassion ëd le vite ‘d coj ch’a j’ero fidasse an Gesù ant le sità andova ch’a l’avìa predicà l’Evangeli. Ëdcò nojàutri i soma ciamà a liberess-ne da tuti j’antrap ch’a fan impediment a la pien-a acetassion d l’euvra ‘d grassia ‘d Gesù an nòstra vita e marcé parèj an sla vìa ‘d Nosgnor. L’om-ne mai pensà a chi ch’a vorìa che nojàutri i stèisso lontan da Chiel, e përchè?