Lesùe da: Paolo Castellina, Anin Ferrero, Marco Moretti, Gianni Marietta
Duminica 19 luj 2020 – Duminica ch’a fa set apress la Pancòsta
Leture bìbliche: Salm 139; Génesi 28:10-19; Roman 8:12-25; Maté 13:24-30,36-43
Bin-ëvnù! Cost mond a l’é ‘n camp ëd bataja an tra ‘d fòrse an competission tra ‘d lor e ch’a vorìo dominelo. Le vitime nossente ‘d cost conflit a son tante, parèj coma ch’a son grand ij patiment ëd la natura. As podrìa pensé che sto mond-sì a sìa stàit bandonà da Nosgnor, e che Dé a speta mach che a la fin cost mond as dëstrùa da chiel istess. A l’é pa parèj. Dè a l’ha progetà un pian ëd recùper, ëd riaquist, d’arsanament ëd cost mond-sì ch’a l’é ‘l sò. Cost proget as dësvlopa ant la stòria tanme na lìnea paralela a la degradassion progressiva d’ës mond. Cost progèt a l’é centrà ant l’euvra dël Salvator Gesù Crist, Sò Fieul. An efet, stërmà a la pì part ëd la gent, a-i é tant “trafich” an sla “scala” ch’a colega cél e tera. Dé a l’ha “anrolà” për sò progèt un pòpol ch’a lo serv e ch’a l’é angagià ant la arconquista ‘d cost mond a Nosgnor. Le vìtime ‘d cost mond a vivo ant la granda aspetativa ‘d coj che Nosgnor a l’ha argenerà e rendù ij sò fieuj, che lor a manifesto l’euvra ‘d salvassion ëd Nosgnor e ch’a pàsio ij sò patiment. L’arconquista a l’é dura, dzurtut përchè le fòrse ch’a-j fan oposission ai progèt ëd Nosgnor a son fòrte e furbe. Tutun, lor a vinceran pa nen, përchè ij progèt ëd Nosgnor as compiran sensa artard. Costi-sì a son ij termin dle quatr leture bìbliche d’arvelassion ëd costa duminica. Ël Salm a parla ëd coma ‘l cherdent a l’abia cossiensa che tut, an soa vita, a resta sota ‘l contròl ëd Nosgnor. La letura da la Génesi an arvela l’esistensa dla “scala” ch’a fà da colegament an tra cél e tera. La letura da j’Epistole an arvela lòn che Nosgnor a fà pr’ ël mojen dj’òm e dle fomne che Nosgnor a l’ha “anrolà”. La letura dal vangel an arvela le astussie e le strategìe dij nemis ëd Nosgnor e, malgré lòn, la certa vitòria che Nosgnor a l’avrà an sù lor.
I.
Ël Salm 139 a dà espression a la cossiensa dël chërdent che Nosgnor nojàutri an conòss ancreus ëd person-a. Per lòn ël cherdent as fida a soe man an minca na circostansa e as arlegra ant ël conòsse e a buté an pràtica soa volontà arvelà. Col ch’a manca ‘d fede, ch’a l’é ostinà e arviros, a pensa ‘d podej ëscapé da Nosgnor, ma a lo podrà nen fé, che Dé a lo speta a l’avàit. La contraposission an tra coste doe manere d’esse as peul nen conciliesse.
“Ti’t ëm esamine e ‘m conòsse. Ti ‘t sas quand ch’im anseto e quand ch’im àusso; fin-a da lontan ti ‘t conòsse mie motivassion. Ti ‘t ëm osserve atent quand ch’i viagio e quand ch’i ‘m buto a cogé pr’ arposé; Ti ‘t sas tut lòn ch’ i faso. A l’é cert che mia lenga a forma nen na paròla, sensa che Ti, Nosgnor, it la conòsse tuta. Ti ‘t ëm pije an mes, ti ‘t ëm ëstas ëdnans e darera; Ti ‘t bute toa man an su mi. Toa conossènsa a va bin dë ‘dlà ‘d lòn ch’i peudo comprende; a va tant pì an là ‘d mi: i peudo gnanca imaginem-la.
Andoa che mi podria-ne andé për ëscapé da tò Spìrit? Andoa podria-ne stërmeme për ëscapé da toa presensa? S’i montèissa su ‘n cel, ti ‘t sarìe ansilà; s’im slonghèissa andoa ch’a stan ij mòrt, varda ‘n po’, ti ‘t sarie ‘dcò là! S’i dovèissa volé via an su j’ale dl’alba e pijé residensa dl’àutra part dël mar, fin-a là ti ‘t ëm farìe companìa e toa man drita am ciaperìa. S’i dovèissa di: “Cert ël top am quatrà e la lus a vnirà neuit tut d’antorn a mi”, fin-a ‘l top a sarìa nen tròp ëscur përché ti ‘t vëdèisse, e la neuit a sarìa ciaira tanme ‘l dì.
It ses ëstàit Ti a feme la ment e ‘l cheur; it ses ëstàit Ti ,ch’ it l’has antërsame ant ël vènter ëd mia mare. Mi it rendrai grassie përché lòn che Ti ‘t fase a l’é dabon fantàstich, maravijos. Ti ‘t ëm conòsse da la testa ai pé. Ij mè òss at j’ero nen ëscondù quand ch’i j’ero ‘n camin d’esse fàit an segret e i j’ero cusì ansema ant le profondità dla tèra. Ij tò euj a l’han vëddume quand ch’i j’ero drinta la pansa ‘d mia mare. Tùit ij dì ch’am son stàit assegnà a l’ero già anregistrà an tò liber prima che fin-a un ëd lor a fussa vnù a l’esistensa.
Nosgnor! Coma ch’a l’é malfé a comprende ij tò pensé a mè rësguard! Coma ch’a l’é granda soa soma total! S’i serchèissa ‘d conteje, a sarìo ‘d pì che ij granin ëd la sabia. S’i finissa ‘d conteje, ancora i l’avrìa da fé con Ti.
Nosgnor! Se mach Ti ‘t masèisse ij pervers! Slontaneve da mì, vojàutri ij prepotent. A son arvoltasse contra ‘d Ti e a fan mach ëd tromparie. Ij tò nemis a son ëd busiard! Nosgnor! É-lo nen vera ch’i l’hai ‘n ghignon coj ch’a l’han Ti an ghignon e che mi i dëspressio ij tò nemis? I-j detesto con tant òdio che ‘d pì as podria nen! A son ëvnù i’dcò j mè nemis!
Soget-me a n’esame atent, sonda ij mè pensé. But-me a la preuva e varda lòn ch’am sagrin-a. Varda s’ a-i é ‘n mi na quai tendensa a l’idolatria e port-me an sij senté antich, coj ch’a tradisso nen” (Salm 139).
II
Ël personagi dël patriarca Giacòb, parèj coma che la Scritura an lo dëscriv, a l’é pitòst discutibil. Malgré lòn, Nosgnor a l’avìa sernulo për dësvlopé, ëdcò per sò mojen, la stòria dla salvassion. Ël capìtol 28 dla Génesi an presenta la vision arvelatòria che Nosgnor a-j conced: na scala an tra cél e tera, anté ch’a-i è un trafich ch’a chita mai ëd servitor angelich ed Nosgnor ch’a van e ch’a ven-o. Ëd sossì ël mond a l’ha gnun-a cognission: Nosgnor a porta anans ij sò proget për ël mond.
“Antant che Giacòb a l’era ‘n marcia fra Bersabéa e Haran a l’é fërmasse ant un cert leugh e a l’ha acampassie përchè ‘l sol a l’era già calà. A l’ha ciapà na pera a l’ha butassla sota la testa coma s’a fussa ‘n cussin, peui a l’é ‘ndormisse an col leugh-lì. A l’ha fàit un seugn: a l’ha vdù na scala ch’a pogiava për tèra e ch’a rivava fin-a al cél. Cola scala a l’era dovrà da j’àngej ëd Nosgnor për monté e për calé dal cél, e sù ansima a-i stava Nosgnor.
Parèj Nosgnor a l’ha dije: “Mi i son ël Signor, ël Dé ‘d tò pare grand Abraham e ‘l Dé ‘d tò pare Isach. I darai a ti e ai tò dissendent la tèra andoa ch’it ses cogiate. Ij tò dissendent a saran tanme la póer dla tèra e ti it ëspantiaras a òvest, a est, a nòrd e a sud. Tute le famije dla tèra a prononsieran ëd benedission l’una ‘nvers l’àutra an dovrand tò nòm e col dij tò dissendent. Mi i stago con ti! It guernarai a-i fà pa andova ti ‘t vade, e it faraj torné a sta tèra-sì. I’t chitrài nen fin a tant che mi i l’avrai fàit tut lòn ch’i l’hai promettute”.
Peui, Giacòb a l’é dësvijasse dal seugn e a l’ha pensà; “Sigura Nosgnor a l’é ambelessì e mi i’m na rendìa nen cont!”. A l’ha pijasse tëmma e a l’ha dit: “Che pòst ëscaros a l’é sto-sì! A l’é gnente ‘d men-o che la pòrta dël cél e la cà ‘d Nosgnor!”. Antlora, ‘d bon matin, Giacòb a l’ha pijà la pera ch’a l’era butàsse coma cussin e a l’ha pogiala ‘nsima a na mongiòja. Peui a l’ha versaje ansìma d’euli. A col pòst a l’ha dàit ël nòm ëd Betel, combin che prima ‘l nòm ëd col pais a fussa stàit Luz.
Peui Giacòb a l’ha fàit un vòt, e a l’ha dit: “Se Nosgnor a sta con mi, s’am guerna durant ës viage, s’am dà da mangé e ‘da quateme, e s’am fa torné san e salv a la cà ‘d me pare, antlora Nosgnor a sarà mè Dé. Antlora costa pera, ch’i l’hai pogià ‘nsima a na mongiòja, a sarà la cà ‘d Nosgnor, e mi it darai andaré ‘n décim ëd tut lòn ch’it ëm das” (Génesi 28:10-19).
III.
N’espression ch’as sent soens ancheuj a l’é che tuti j’uman sensa ecession a sio ‘d fieuj ëd Nosgnor. Col-lì, contut, a l’é pa ‘l sens che le Scriture a-j dan a l’espression “esse fieul ëd…”. Esse “fieuj ëd…” a significa pensé, parlé e comportesse precis coma ch’a fà sò pare ‘d lor. A l’é costa-sì la rason përchè na vira Gesù a l’avìa dìt che quaj dij sò nemis a l’ero “fieuj dël diav”, përché coj-lì as comportavo precis coma ‘l diav, visadì, a l’ero busiard e sassin. Costa a l’è ‘dcò la rason përchè Nosgnor Gesù Crist a l’é ciamà “Ël fiel ëd Dé”, l’ùnich, perché Gesù a pensava, a parlava e travajava precis coma Dé sò Pare. An col sens-lì i podrìo dì che gnun an ësto mond a l’é “fieul ed Dé”. “Fieuj ëd Nosgnor”, contut i lo podoma dventé quand ch’a Nosgnor an adòta coma ij sò fieuj e an cangia a l’imagine dël Crist. A l’é parèj che, tant coma Gesù a l’era mnà da lë Spirit ëd Dé, parèj a lo son coj ch’a-j van dapress coma ij sò dissépoj. A l’é për costa rason che ‘l mond che tant a patiss a l’ha tanta anvìa ch’as manifesto ij fieuj ëd Nosgnor, perché antlora lor a saran pasià dai sò patiment. Sossì a l’é lòn ch’an dis ël tòch dl’epistola ai Roman che adess i sentoma.
“Për conseguensa, car ij mè frej e seur, i l’oma n’òbligh nen anvers nòstra ‘d pecà ëd vive conform a sò caràter (përchè s’i vive conform a nòstra natura ‘d pecà a veul dì andé ‘ncontra a la mòrt) ma se, con l’agiut dlë Spirit, i mortifiche le assion dël còrp, i vivreve. Përchè tuti coj ch’a son ëmnà da lë Spirit ëd Nosgnor a son ëd fieuj ‘d Nosgnor.
Përch’ i l’eve nen arseivù në spìrit ëd servitù ch’av men-a torna a la pàu, ma i l’eve arseivù lë Spirit d’adossion ch’an fà crijé “Abba, Pare”. A l’é col istèss Ëspirit ch’an rend la testimoniansa ch’i soma ‘d fieuj ‘d Nosgnor. E s’i soma ‘d fieuj, antlora i soma ‘dcò d’ardité (visadì d’ardité ‘d Nosgnor, ardité ansema con ël Crist) se përdabon i patìoma con Chiel për esse ‘dcò glorificà con Chiel.
Përchè, fàit tùit ij cont, i stimo che lòn ch’i dovoma patì ancheuj a peussa gnanca esse paragonà a la glòria ch’a vnirà e ch’an sarà arvelà un bel dì, përchè ‘l grand e ardent desideri dla creassion a l’é l’aspetativa ch’a sio arvelà ij fieuj ‘d Nosgnor. La creassion a l’é stàita sugetà a la futilità, nen ëd soa volontà, ma a càusa ‘d Nosgnor ch’a l’ha sugetajla – ant la speransa che la creassion a sarà delivrà da la servitù a la corussion për intré ‘dcò chila ant la gloriosa libertà dij fieuj ‘d Nosgnor. Përchè i savoma che la creassion antrega fin-a adèss a l’é coma s’a gëmmèissa për ij dolor dël part. Nen mach lolì, ma ‘dcò nojàutri, ch’i l’oma le primissie dlë Spirit, i gëmmoma andrinta ‘l cheur ant la grand’ aspetativa ‘d nòstra adossion, visadì la redension ëd nòst còrp. An efet, i soma salvà an speransa. Ora, la speransa ch’as vëd a l’é pì nen. ësperansa: përchè mai un spereria-lo lòn che già a vëd? Ma s’i speroma lòn ch’i vëdoma nen, a l’é ch’i lo spetoma con përseveransa” (Roman 8:12-25).
IV
An ës mond is trovoma ant na situassion ëd conflit ch’a chito mai an tra le fòrse spirituaj dla gramissia ch’a l’han ës-ciancà da Nosgnor ànime, còrp e teritòri, e l’assion d’arconquista che Dé a l’ha inissià ‘d lòn ch’a l’é ‘l sò. Coste fòrse spiritual maléfiche, a deuvro d’ògni sòrt ëd mojen për impon-e sò domini an sla tèra e për andeje contra a tut lòn che Nosgnor a fà, comprèise j’assion ed sò pòpol. A lo fa nen mach con l’ateismo e le religion fàusse, ma ‘dcò an sëmnand ëd zizània, ëd gramon, butand mal an tra l’l pòpol ëd Nosgnor. A sëmno discòrdia, dotrin-e fàusse e corussion. Gesù a-j gava la masca a coste strategìe. A l’é nen belfé andeje contra costa sëmna maléfica, ma a la fin a sarà ‘d sicur Nosgnor a vince, a fà nen coma ch’a sìo furbe j’assion dij sò nemis.
“Chiel a l’ha ‘dcò proponuje n’àutra paràbola e a l’ha dit: “Èl regn dël cél a smija a n’òm ch’a l’ha sëmnà an sò camp dla bon-a smens. Antramentre che tùit a dormìo, a l’é vnuje un nemis cha l’ha sëmnà ëd gramëgna an mes dël forment ëd col camp e peui a l’é scapà via. E quand che la smens a l’é brojà e a l’ha frutà ‘d gran, a l’é vëdusse ‘dcò la gramëgna. Antlora ij servitor dël padron a l’han dije: “Signor, has-to pa sëmnà ‘d bon-a smens an tò camp? Coma va-lo donca ch’a-i é ‘d gramëgna?”. E a l’ha dije: “A l’é ‘n nemis ch’a l’ha fàit lòn”. E i servitor a l’han replicà: “Veules-to ch’i andom’ a sarbielo?”. “Nò, përché, an cheujand la gramëgna, i podrie ‘dcò dësreisé ël forment. Lasseje chërse tùit doi ansema fin-a a la mësson. A la mësson i diraj ai mëssoné: ‘Levé prima la gramëgna e gropela an gerbe për brusela, ma peui fé ‘l gran e ambaronelo ant ij mè grané'” (…) Antlora Gesù a l’é slontanasse dal pòpol e a l’é intrà antëcà, e ij sò dissépoj a son ëvnù da Chiel e a l’han dije: “Spieghene la paràbola dla gramëgna ant ël camp”. A l’ha rësponduje: “Col ch’a l’ha sëmnà la bon-a smens a l’é ‘l Fieul ëd l’Òm, Ël camp a l’é ‘l mond; la bon-a smens a l’é la gent dël Regn[6]. L’erba grama a l’é la gent dël malign, e ‘l nemis ch’a-j sëmna a l’é ‘l diav. La mësson a l’é la fin dël mond e ij mëssoné a l’é j’àngej. Tanme as sarbia l’erba grama e as la fa brusé, a sarà l’istess a la fin dël mond. Ë Fieul ëd l’Óm a mandrà ij sò àngej e lor a sarbiaran da sò Regn tut lòn ch’a l’é càusa ‘d pecà ansem a coj ch’a fan lòn ch’a l’é nen giust, e a-j campran ant la fornas anvisca andoa a-i sarà da pioré e da schërziné ij dent. Antlora ij giust a bërlusëran com ël sol ant ël Regn ëd sò Pare. Chi ch’a l’ha d’orije për sente, a farìa bin a sente” (Maté 13:24-30,36-43).
Orassion
Nosgnor! Dane ‘d podèj comprende da bin toa Paròla. It pregoma ‘d guernene a che maj nojàutri i sìa dëstradà e ambrojà da lon ch’i sentoma an cost mond. Acòrdane ‘d chërse ant la grassia e ant la conossensa ‘d nòst Signor e Salvator Gesù Crist. Dé tut-potent, sorgiss d’ògni saviëssa, ti ‘t conòsse lòn ch’i l’oma da manca bin anans ch’i dovertoma nòstra boca për ciametlo, coma ‘dcò nòstra gnoransa ant ël ciamé. Abie compassion ëd nojàutri e ‘d nòstra fiachëssa, e dane cole còse che për nòstra indegnità is ancaloma pa a ciamete, e për nòstra borgnerìa i podoma nen ciamete. Për amor ëd tò Fieul Gesù Crist, nòst Signor, ch’a viv e ch’a regna con ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.
Leave a Reply