Duminica, ël 4 d’Otòber 2020 – Duminica apress la Pancòsta ch’a fà 18
Leture bìbliche: Salm 19; Surtìa 20:1-20; Filipèis 3:4-14; Maté 21:33-46 con le vos ëd Paolo Castellina, Marco Moretti, Massimo Marietta, Anin Ferrero,
Gianni Marietta.
Nosgnor Dé a l’ha parlà e a parla an manere svarià e an mostra cola ch’a l’é la via dla vita. I lo podoma sente për ël mojen ëd l’osservassion dël creà, an conossend e conformandse a soa lej moral, cola ch’a l’ha diciarala ant la Bibia e, dzurtut, an fidand-se a la përson-a e a l’euvra dël Signor e Salvator Gesù Crist. Chiel a l’é l’l valor pì grand ch’i podrìo avèj. Le leture bìbliche dë sta duminica a lo buto bin an evidensa. E-lo chi lo stoma a sente quand ch’a parla, o nojàutri i soma coma ij personagi dla paràbola ‘d Gesù (nòstra quarta letura ancheuj)? Ij mëssagé ‘d Nosgnor coj-lì a j’avìo pa scotaje e fin-a bastonaje. Tutun, a-i é coj ch’a j’arsèivo con fiusa. Mach lor a n’arseivran ël premi.
I.
A-i é doe manere che Nosgnor an parla: l’arvëlassion general (l’osservassion ëd la natura, dël creà) e l’arvëlassion ëspecial (le Sacre Scriture: ch’a conten-o soa lege moral e, dzurtut, ël Signor e Salvator Gesù Crist). Ël Salm 19 an parla ëd tute doe coste arvëlassion. Lë scritor ëd cost Salm a dà soa testimoniansa dj’efet benéfich che la conossenza ch’a l’ha arseivù ‘d Nosgnor a l’ha avù an sù chiel medésim.
“Ij cej a nunsio la glòria ‘d Nosgnor, la vòlta del cel an fà conòsse l’euvra ‘d soe man.Un di a fà passé ‘d conossensa a l’àutr di, e na neuit a ‘rvela la grandëssa ‘d Nosgnor a n’àutra neuit. A l’é pa na lenga, a son pa ‘d paròle ch’as peusso nen antendje. Soa vos a ‘rson-a da na part a l’àutra dla tèra, soe paròle a viagio fin-a a l’orisont ël pì lontan. Ant ël cel Nosgnor a l’ha piantà na tenda për ël sol. Tanme në spos, ël sol a seurt da soa stansia da let. A l’é tanme n’òm fòrt ch’a l’ha gòj ‘d fé soa corsa. Chiel a ven fòra da l’orisont ël pì lontan e a va da na part a l’àutra dël cel; a-i é gnente ch’a peussa scapé da sò calor. La lej ëd Nosgnor a l’é përfeta e a guerna la vita ‘d coj ch’a la osservo. Ëd le régole che Nosgnor a l’ha stabilìe as peul fidess-ne. A dan ëd sapiensa a coj ch’a l’han nen d’esperiensa. Ij precet ëd Nosgnor a son giust e a dan ëd gòj al cheur. Ij comandament ëd Nosgnor a son pur e a ‘nlumino j’euj. Ij comand ëd tëmme Nosgnor a son giust e a duro për sèmper. Ij giudissi ch’a l’ha dàit Nosgnor a son degn ëd fiusa e dël tut giust. A l’han un valor pì grand che l’òr, fin-a ‘d na granda quantità d’òr. A son pì doss che l’amel, fin-a pì doss dl’amel ch’a ven diret da ‘n cotel d’avije. A l’é pròpi vera: tò servitor a treuva ambelelà na guida moral sicura. Coj ch’a-j scoto a treuvo na granda arcompensa. Chi é-lo ch’a podrìa comprende tùit ij sò eror? Përdon-me ij pecà ch’i l’hai fàit për fala. Ëd pì, ten lontan ij tò servitor dal comëtte dij pecà ‘d presunsion, parèj che lor a la faso nen da padron an mia vita. Anlora i sarai sensa rimpròcc, nossent da ‘d trasgression grossere. Che le paròle ‘d mia bòca e la meditassion ëd mè cheur a sio agreàbil ëdnans ëd Ti, Nosgnor, mia fòrsa e mè Redentor!” (Salm 19).
II.
Ij Des Comandament, ch’as diso ‘dcò “ël Decàlogo”, a son la sìntesi, l’arsunt, ëd l’ética ebràica e cristian-a e ‘d sicur ëd nòstra sivilisassion. Ël capìtol 20 dla Surtìa, an efet, a l’é un-a dle session an tra le pì famose dla litratura religiosa dël mond antregh. Costi comandament a dan espression a ‘d prinsìpi ‘d condòta ch’a cangio mai, prinsìpi che nen mach a son ël fondament dël Pat an tra Nosgnor e sò pòpol elèt, ma che noi i confëssoma esse coj che Nosgnor a l’ha dàit a l’umanità antrega për garantine la vita e l’armonìa ‘d sò fonsionament.
“Anlora Nosgnor Dé a l’ha pronunsià tute ste paròle-sì: “Mi, ël Signor, i son tò Dé, col ch’a l’ha fate seurte da la tèra d’Egit, da la tèra andoa ti it j’ere në s-ciav. It l’avras nen d’àutri dio dë ’dnans ëd mi. Ti it faras nen ëd mistà scurpie o ch’a l’abio na quàich smijansa dle còse ch’a stan su an cel, o an sla tèra o sot-tèra. Ti ’t butras nen an ginojon dë ’dnans a cole ròbe-là për adoreje, përchè mi ël Signor, i son un Dé gelos, ch’a castiga la colpa dij pare an sij fieuj fin-a la tersa e la quarta generassion ëd coj ch’am arnègo. e che a smon soa benevolensa a mila ‘d generassion ëd coj ch’am veulo bin e ch’a ubidisso ai mè comandament. I dovreras nen ël nòm dël Signor fòra ‘d leu, përché ‘l Signor a lasserà nen andé impunì chionque a deuvra ‘l nòm dël Signor fòra ‘d leu. It visaras dël di ‘d Saba e it lo tenras da cont coma ‘n di fòravìa.Ti ’t podras travajé ses dì e fé an coj di-là tut tò travàj, ma ël di ch’a fà set a l’é un di consacrà a Nosgnor tò Dé. An col di lì it faras nen dij travaj, nì ti, nì tò fieul, nì toa fija, nì ij tò servidor, nì toa serventa, nì toe bestie, nì ‘l forësté ch’a stà an toa ca. Përchè an ses di Nosgnor a l’ha fàit ij cej e la tèra, e ‘l mar e tut lòn ch’a jë stà, e a l’ha arposasse ’nt ël di ch’a fà set, parèj che Nosgnor a l’ha benedì ‘l Saba e a l’ha consideralo fòravìa coma un di sant. Rend onor a tò pare e a toa mare, parèj che ti ’t peusse vive motobin d’agn an sla tèra che ‘l Signor tò Dé at dà. It sassineras nen. It comëttras nen d’adulteri. It roberas nen.
It rendras nen na fàussa testimoniansa contra n’àutr. It susneras nen la ca ‘d n’àutr. It susneras nen la fomna ‘d n’àutr, nì sò servent, nì soa serventa, nì ijsò beu, nì ij sò aso, nì ‘d ròba qualsëssìa ch’a sia ‘d n’àutr.
Tut ël pòpol a sentìa ij tron e ‘l son dël còrn e a vëdìa le lòsne e le fiame dla montagna ch’a fumava. Dë ’dnans a tut cost ëspetàcol ël pòpol a tramblava e as na tenìa a distansa. A l’han dit a Mosè: «Ti parl-ne e noi i të scotroma, ma lassa nen che Nosgnor an parla diret, dësnò i na podrìo meuire». E Mosè a-j dis: «Avèj nen tëmma, përchè Nosgnor Dé a l’é vnù për buteve a la preuva, parèj che la tëmma ‘d chiel av tratnissa dal peché». Anlora ‘l pòpol a l’é restà a distansa, ma Mosè a l’é avzinasse al top ëspèss anté ch’a stava Nosgnor Dé” (Surtìa 20:1-20).
III.
Bele se l’apòstol Pàul a l’avèissa, da la mira uman-a, ëd chërdensiaj ëd tut rispèt e tante rason për vantess-ne, chiel a fortiss che ‘l valor ël pì important ëd soa vita a l’è col ëd conòsse ‘l Signor e Salvator Gesù Crist. An comparision con lòn ch’a l’é, a fà, e a dà Gesù, për chiel tut ël rest a podrìa mach esse considerà dë mnis. Gesù a l’ha implicalo për soa grassia ant n’aventura ch’a finirà pa an sla tèra, ma ch’a l’avrà ‘d prospetive eterne.
“Se quaidun a pensa ‘d podèj fé afidament a ‘d chërdensiaj uman-e, mi i podrìa felo ‘ncora ‘d pì. An efet, a l’han sgetame a la circoncision eut di da la nàssita; i son n’Israelita pur-sangh ëd la tribù ‘d Beniamin, Giudé da Giudé. Al rësguard ëd la lej i l’hai vivù coma ‘n Farisé. Al rësguard ëd mè angagg për Nosgnor, i l’hai daje adòss a la cesa. Al rësguard ëd la giustissia che la lej a pretend, i son stàit sensa rimpròcc. Nopà, da la prospetiva dël Crist, tut lon ch’i l’avrìa podù bin consideré coma ‘n vantagi, n’atìv, a l’é ‘rvelasse mach na pèrdita, un passiv. Ancora pì ‘d lòn, (ancheuj) i stimo che an confront ëd l’ecelensa ‘d conòsse Gesù Crist, mè Signor, tut ël rest a sìa na pèrdita. Për chiel i l’hai arnonsià a tut e a lo considero mach ëd drugia – e sossì përchè i peussa vagné ‘l Crist, d’esse trovà ‘n comunion con Chiel, nen përchè mi i sìa da consideré n’òm giust për motiv ëd mia osservansa dla lej, ma përchè i l’hai arseivù la giustissia ch’a ven da la fidelità dël Crist – na giustissia nen mia, ma ch’a ven da Nosgnor e ch’ as fonda an sla fidelità dël Crist. Mè propòsit a l’é ‘d conòsse chiel, fé l’esperiensa dla potensa ‘d Soa arsurression, partessipé ai sò patiment e d’esse tanme chiel an Soa mòrt, 11e parèj, an quàich manera, rivé a l’arsurression dai mòrt. Nen ch’i sia già rivaje o ch’ i sia già përfet, ma i vad anans për procuré ‘d riveje e ciapé col premi tant coma mi i son stàit ciapà da Gesù Crist. Frej e seur, i penso nen d’avejlo già ciapà col premi, ma, an dësmentiand lòn ch’a më stà daré, i tiro anans con determinassion. I son an corsa vers col traguard për ciapé ‘l premi dla màssima vocassion ëd Nosgnor an Gesù Crist. A l’é për lòn che coj ch’ an tra ‘d noi a chërdo d’esse përfet a farìo bin d’aceté cost ponto ‘d vista. S’ i pense divers, Nosgnor a v’arvelerà l’eror ch’ i feve” (Filipèis 3:4-14).
IV.
Ant n’àutr vangel, col ëd Gioann, a l’é fortì che Nosgnor Gesù Crist “A l’é vnù dai sò, ma ij sò a l’han nen arseivulo”. Gesù a l’avìa la cossiensa dël destin ch’a l’avrìo arzervaje e, ant la Paràbola dij Vignolant, chiel a conta na stòria ch’a l’é n’ilustrassion ëd soe vicende. Dàit che chiel a sarà pa nen arseivù da la magioransa dj’Israelita, e fin-a massà, Gesù a fà la professìa che soa “vigna” a sarà fidà a d’àutra gent “ch’a la fassa mej fruté”.
La paràbola dij vignolant. “Sté a sente n’àutra paràbola. A-i era ‘n proprietari ch’a l’ha piantà na vigna. A l’ha faje tut d’antorn na bussonà, a l’ha scavà na tampa për sò tòrcc e a l’ha ‘dcò fabricà na tor ëd guardia. Peui a l’ha fitala a ‘d vignolant e a l’é partì për un viagi fòra dal pais. Quand ch’a l’é rivà ‘l temp ëd la vëndëmmia, a l’ha mandà ij sò servitor ai vignolant për arsèive la produssion ch’a jë spetava ‘d soa vigna. Ij vignolant, nopà, a l’han pijà i servitor dël padron, a l’han bastonane un, a l’han massane n’àutr e a l’han prassane a mòrt n’àutr ancora. Ël padron a l’ha torna mandà d’àutri servitor, an pì granda quantità dij prim, ma a l’han trataje ‘nt l’istessa manera. A la fin, a l’ha mandà anvers ëd lor propi sò fieul, an disand: ‘A l’avran ëd rispèt almanch për mè fieul’. Quand che ij vignolant a l’han vëddù ‘l fieul, a son disse tra ‘d lor: ‘Sto-sì a l’é l’ardité. Vnì, massomlo e ciapomne l’ardità. A l’han donca pijalo, a l’han campalo fòra dla vigna e a l’han massalo. Anlora, quand che ‘l padron ëd la vigna a sarà vnù, còsa farà-lo a sti vignolant-sì? A l’han dije: “A-j farà ëd sicur meuire dla pes manera, coj miseràbij. Peui a fiterà soa vigna a d’àutri vignolant che a la vëndëmmia a-j rendran ij frut ëd competensa. E Gesù a-j dis: “I l’eve mai lesù ‘nt le Scriture: la pera che coj ch’a fabricavo a l’han campala via, a l’é dventà la pera d’àngol. Sossì a l’é stàit fàit da Nosgnor, e costa a l’é na còsa maravijosa dë ‘dnans a nòstri euj. Për costa rason iv diso che ‘l Règn ëd Dé av sarà gavà via e dàit a na nassion ch’a lo fassa mej fruté. Col ch’a caschërà an su sta pera a na sarà fracassà, e cola pera midéma a sgnacherà col ch’a-j drochërà adòss. Apress d’avej scotà sta paràbola, ij cap dij prèive e ij Farisé a l’han capì ch’a parlava ‘d lor,. A l’avrìo vorsù felo aresté, ma a l’avìo tëmma, për motiv che ‘l pòpol a lo chërdìa ‘n profeta” (Maté 21:33-46).
Orassion
Nosgnor tut-potent e etern! Ti ‘t ses sèmper dispòst a scotene pì ‘d lòn che nojàutri lo soma ‘d preghete, e dispòst a doné pì ‘d lòn che nojàutri i l’oma piasì d’avèj o ch’i meritoma. Arvërsa dzura ‘d noi l’abondansa ‘d toa misericòrdia. Përdonane lòn che nòstra cossiensa a l’ha tëmma, e dane cole bon-e ròbe che nojàutri i soma nen degn ëd ciamete, s’a fussa nen pr’ij mérit e la mediassion ëd Gesù Crist, nòst Salvator; ch’a viv e regna con Ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, për sèmper e sèmper. Amen.
Leave a Reply