Duminica 20 dë Stèmber 2020 – Duminica apress ëd la Pancòsta ch’a fà sëddes
Leture bìbliche: Salm 105:1-6, 37-45; Surtìa 16:1-15; Filippèis 1:20-30; Maté 20:1-16 – Le vos: ij coment, Paolo Castellina; Salm, Marco Moretti; Filipèis, Anin Ferrero; Maté, Gianni Marietta; Surtìa, Massimo Marietta
Ant l’Israel antich as consacrava a Nosgnor e a soa càusa ij rè, ij sacerdòt e ij profeta. Lor as angagiavo anvers ëd Nosgnor, a l’ero dedicà a Chiel e a sò sërvissi e a lo butavo al prim pòst ëd soa vita ‘d lor. Soa unsion pùblica, solen, con d’euli a n’era la marca e da lolì a dipend, da la mira etimològica, ij tèrmin Mëssìa e Crist. Gesù ‘d Nasareth a l’é “l’onzù” për ecelensa, ël Crist. Chiel a l’é dasse ànima e còrp al sërvissi ëd Dé ‘l Pare për la salvëssa ‘d coj ch’a-j son ëstàit fidà. Consacrà a Nosgnor a son ij ministr ëd Dé, confor a le vàire fonsion che lor a l’han. Consacrà a Nosgnor a l’é ‘dcò minca ‘n cristian génit. I trovoma costa vrità an nòstra tersa letura d’ancheuj, andova che l’apòstol Pàul a dis: “Për mi ‘l vive a l’é Crist e ‘l meuire a l’é ‘n guadagn”. Ël Salm 105 ch’a doverta le leture a l’é (coma vàire d’àutri) n’espression d’arconossensa e ‘d làuda dël chërdent anvers ëd Nosgnor. La sconda e quarta letura, contut, a parlo ‘d chërdent ch’a son nen arconossent e da le tante pretèise. Mersì a Nosgnor, tutun, soa misericòrdia e la dissiplina ch’a-j sogeta a ven mai a manch.
I.
Ij prim sinch vers dël Salm 105 a conten-o des verb ch’a cisso ij chërdent a d’assion ch’a l’han për oget Nosgnor. As trata ‘d verb che an ebràich a l’han un ragg ëd significassion pitòst largh. Ël Salm an ciama a dé espression a la làuda e al ringrassiament con d’esclamassion ëd gòj, con ël cant e con la mùsica, a arlegresse e argiojì an chiel, a ess-ne fier ëd chiel, a serché sèmper soa presensa, a fé memòria dj’at magnìfich che chiel a l’ha fàit an selebrandje. Ël Salm an na dà tante motivassion. E peui, s’i giontoma lòn che Dé a l’ha fàit per nojàutri an Gesù Crist, e che cost Salm a n’é la prefigurassion, anlora i podroma sèmpe ‘d pì apressielo quand ës Salm i lo cantoma, e dovrelo con calor ansema a tute le generassion ëd chërdent ch’a l’han ëdcò dovralo.
“Ringrassié Nosgnor! Invoché Sò Nòm! Fé conòsse a tùit ij pòpoj lòn che Chiel a l’ha fàit! Canté e fé ‘d mùsica an Sò onor! Dé notissia dij miràcoj che Chiel a l’ha fàit! Andé fier ëd Sò Nòm sant! Che ij cheur ëd coj ch’a serco Nosgnor as arlegro! Serché Nosgnor e la fòrsa che mach Chiel a peul dene! Serché sèmper Soa presensa! Arciamé a la ment ij segn miracolos che Chiel a l’ha fàit, soe assion potente e ij giudissi ch’a l’ha emanà. Fieuj d’Abram, servitor ëd Nosgnor! Vojàutri ij dissendent ëd Giacòb, j’Elet ëd Nosgnor! (…) A l’ha fane seurte fòra Sò pòpol pì sgnor d’òr e d’argent – gnanca una ‘d soe tribù a l’é ‘ntrapasse. L’Egìt a l’é stàit content quand ch’a son andass-ne, përché a l’avìa tëmma ‘d lor. Nosgnor a l’ha slargà su ‘d lor na nìvola për coateje e a l’ha procuraje ‘n feu për anlumineje la neuit. A l’han ciamà dla carn e Chiel a l’ha procuraje le quaje; a l’ha sodisfaje con ëd ròba da mangé ch’a venìa dal cel. A l’ha duvertà na rochera e a l’é sortijne d’eva; na rivera a corìa ‘nt un desert. Vera, Nosgnor a l’é ‘rcordasse ‘d Soa promëssa sacrà, cola ch’a l’avìa fàita a Sò servitor Abram. Quand ch’a l’ha fàit seurte fòra Sò pòpol, lor a son arlegrasse, ij Sò elet a l’han crijà ‘d gòj. A l’ha daje ‘l teritòri ‘d d’àutre nassion, e a l’ha daje ‘n proprietà lòn che d’àutri pòpoj a l’avìo frutà, e lòn për che lor a podèisso osservé ij Sò comandament e scoté Soe lej. Alleluja! Laudé Nosgnor!” (Salm 105:1-6, 37-45).
II.
La mancansa d’arconossensa e ‘d fiusa ant ël Dé ch’a lìbera, salva e provëd fidelment conform a soe promësse, a l’é ‘n pecà che nen mach a l’avìa fàit vàire vire l’Israel antich, ma ch’i la trovoma ‘dcò fra ij cristian. I trovoma n’ilustrassion ëd sossì ant l’episòdi che adess i andoma a lese, dal lìber ëd la Surtìa. Lamentesse ‘d Nosgnor a l’é pròpi da mat: a l’é dzurtut n’ofèisa anvers ëd Dé, ch’a l’ha mai mancà d’onoré lòn ch’a l’ha sigilà an sò Pat. Coj che col Pat a onoro nen i soma soens nojàutri e, s’i lo foma, a l’é inevitabil patine peui le conseguense. J’esempi ch’a na dà la Bìbia, ant ël bin e ant ël mal, a son ëd lession ëd pèis ch’i l’oma da amprende.
Nosgnor a proved la Mana. “Apress d’esse partì da Elim, tuta la comunità d’Israel a l’é rivà al desert ëd Sin, ch’as treuva tra Elim e ‘l Sinai, ël dì ch’a fa quindes dlë scond mèis dòp ch’a l’ero surtì dal pais d’Egit. Ant ël desert, tuta la comunità d’Israel a l’é lamentasse contra Mosè e Aron. J’iIsraelita a l’han dije: “Ah, s’i fusso pro mòrt për man dël Signor ant ël pais d’Egit, quand ch’i j’ero setà dëdnans a marmite pien-e ‘d carn, quand ch’i mangiavo ‘d pan fin-a ch’i na vorìo! Vojàutri i l’eve portane fòra an sto desert për fé mach meuire ‘d fam tut cost grand ëstrop ëd gent!”.
Antlora ‘l Signor a l’ha dit a Mosè: “I son an camin për vojàutri ëd fé pieuve ‘d pan dal cel, e la gent a seurtirà e n’archeujerà lòn ch’a l’é pro, dì për dì, për podeje buté a la preuva. A daran-ne da ment a mie lej për conformëssje? Ant ël dì ch’a fa ses, a pronteran lòn ch’a l’han portà e as troverà ch’a sarà l’andobi ‘d lòn ch’a l’avìo cheujì j’àutri dì.
Mosè e Aron a l’han dit a tùit j’Israelita: “A la sèira iv rendreve cont ch’a l’é stàit ël Signor a porteve fòra dal pais d’Egit, e a la matìn i vedreve la glòria ‘d Nosgnor, përché chiel a l’ha scotà vòstre plente contra chiel. Për lòn ch’as rësguarda nojàutri, còs’ i somne përch’ iv lamente contra ‘d noi?”. Mosè a l’ha dit: “I lo savreve quand che Nosgnor av darà ‘d carn da mangé a la sèira e ‘d pan a la matin për sodisfeve, përchè Nosgnor a l’ha scotà le plente ch’i l’eve fàite contra ‘d chiel. Për lòn ch’as rësguarda nojàutri, còsa somne? Vòstre plente a son nen contra ‘d nojàutri, ma contra Nosgnor”.
Antlora Mosè a l’ha dit a Aron: “Dì a tuta la comunità dj’Israelita: ‘Vnì ëdnans a Nosgnor, përché chiel a l’ha scotà vòstre plente'”. Ora a l’é rivà che antramentre Aron a parlava a tuta la comunità dj’Israelita e lor a vardavo anvers ël desert, la glòria ‘d Nosgnor a l’é manifestasse ant la nivola, e Nosgnor a l’ha parlà a Mosè e a l’ha dije: “I l’hai scotà le plente dj’Israelita. Dije: A la sèira i mangëreve ‘d carn e la matin i pasiereve la fam con ëd pan. Parèj iv rendreve cont ch’i son Mi, Nosgnor, vòstr Dé”.
A la sèira a son vnue ‘d quaje e a l’han quatà ‘l camp, e la matin un seul ‘d rosà a l’era tut d’antorn al camp. Quand ch’a l’é svaporà ël seul ëd rosà, là ant la superfice dël desert a-i era na sostansa fin-a e sbriàbil, fin-a coma na geilà bianca an sla tèra.
Quand che j’Israelita a l’han vëddua a l’han dit l’un l’àutr: “Còs é-lo lolì?”, dàit ch’a savìo nen còsa ch’a l’era. E Mosè a l’ha dije: “Col-lì a l’é ‘l pan ch’ ël Signor a l’ha dave da mangé” (Surtìa 16:1-15).
III.
La consacrassion compléta dl’apostol Pàul a Nosgnor, ël mond a lo considera na ròba da fanatich. A l’é vera che ‘l fanatism a porta semper ansema tante conseguense negative, ma la consacrassion compléta al Dé ver e ch’a viv e na vita conform a soa volontà arvelà, a l’ha sèmpe avù d’efet benéfich, fin-a ant ël cas che për ël moment i l’avèisso da patì. L’apòstol ëd sossì a na dà la testimoniansa e l’arcomanda – coma i vëdoma ant el test ed l’epìstola ai Filipéis che adess i sentoma,
“Mia speransa pien-a ‘d fiusa a l’é ch’i l’avraj mai a vërgogneme, ma che ‘d sicur Crist a sarà adess com a l’é sèmper stalo, glorificà ant mè còrp, sìa për la vita che për la mòrt. Për mi ‘l vive a l’é Crist e ‘l meuire a l’é ‘n guadagn. Ma s’a l’é ùtil për mia euvra ch’ i seguito a vive ant ël còrp, dabon i savrìa propi nen còsa serne. I son pressà da le doi part: s’a fussa për mi, i sarìa bin pront a dëslogé e d’esse ansema a Crist. Costa-sì a sarìa la còsa motobin pì bon-a, ma a l’é pì necessari për vojàutri ch’i resto ‘nt ël còrp. Dàit ch’ i son sicur ëd lolì, i sai ch’i resteraj e seguitaraj a sté con tuti vojàutri për vòstr avansament e goj ant la fej, parèj che lòn ch’a fà vòstra fierëssa a peussa chërse an Crist Gesù për motiv ëd mi, quand ch’i artornaraj tra ‘d vojàutri.
Comporteve mach an manera degna dl’Evangeli ‘d Crist, parèj che tant ch’i ven-o e ch’iv vëdda coma ch’i ven-a pi nen, i senta ch’ i ten-e dur ant un medésim ëspìrit e na sola ment e ch’ i combate fianch a fianch për la fej dl’Evangeli, sensa mai esse antimidì dai vòstri aversari. Cost-sì a sarìa ‘n segn ëd soa distrussion, ma për vojàutri un segn ëd salvëssa – un segn ch’a ven da Nosgnor. Përchè a l’é stàit acordà a vojàutri nen mach ëd chërde a Crist, ma ‘dcò ‘d patì për chiel, dàit ch’i susten-e l’istess combatiment ch’i l’eve vëddume afronté e ch’i sente ch’i l’hai da afronté adess” (Filippèis 1:20-30).
IV.
A-i é quaicòsa ch’i na soma sèmper pitòst sensibij, l’é a dì ch’a sìo rispetà ij nòstri dirit, ch’i stoma bin atent che tuti a l’abio da sodisfeje. I vorsoma nen che quajdun an pòrta vìa lòn ch’i pensoma che an n’é dovù. Tante vire, contu, i l’oma n’idèja motobin ëstòrzùa dij nòstri dirit, dzurtut quand ch’i pensoma ch’i l’oma nen da compagnela dai dover ch’a-j corëspondo. Ël Salvator Gesù Crist. ant la paràbola dij lavorant ant la vigna, an parla dla giustissia e dla misericòrdia ‘d Nosgnor, ròbe ch’i l’oma da apressieje dzurtut quand ch’i l’oma la cossiensa ‘d chi ch’a soma nojàutri anans ëd Nosgnor.
Ij lavorant ant la vigna. “Përchè ‘l regn dël cél a smija a ‘n proprietari ch’a l’era sortì ‘d matin bonora për angagé (a giornà) dij lavorant për soa vigna. E quand ch’a l’ha avù pategià con ij lavorant na paga d’un ëdné al dì, a l’ha mandaje a travajé ant soa vigna. A l’é torna sortì a neuv ore e a l’ha trova an piassa dj’àutri ch’a l’avìo nen ëd travaj e a l’ha dije: “Andé ‘dcò vojàutri a mia vigna e iv daraj lòn ch’a l’é giust”, 5e a son andaie. E peui a l’é torna surtì ch’a l’era mesdì, e ancora a tre bòt dël apress-disné, e a l’ha fàit autërtant. E a sinch ore dël apress-mesdì a l’é sortì n’àutra vòlta e a l’ha trovà dj’àutri ch’a l’ero ‘n gir a fé gnente, e a l’ha dije: “Përchè i steve ambelessì sensa travajé?”. E lor a l’han dije: “Përchè gnun a l’ha ciapane”. Antlora a-j dis: “Andevne ‘dcò vojàutri a mia vigna”. A la sèira, ël padron ëd la vigna a l’ha dije a sò fator: “Va a ciamé ij lavorant e paghje, a comensé da j’ùltim ch’a son ëstàit ciapà fin-a ai prim. Quand ch’a son rivaje coj ch’a l’ero stàit ciapà a sinch ore, a l’han arseivù ognidun në dné. E quand ch’a son rivà coj ch’a l’ero stàit ciapà për prim, as aspetavo ‘d arsèive ‘d pì dj’àutri, ma a l’han ëdcò lor arseivù në dné. Quand ch’a l’han arseivulo, a l’han comensà a lamentess-ne contra ‘l padron, e a disìo: “J’ùltim a l’han mach travajà ‘n ora, e ti ‘t l’has trataje al par ëd nojàutri ch’i l’oma portà tut ël fardel d’un dì ‘d travaj e ‘l rovin dël sol”. E ‘l padron l’ha replicà a un ëd lor: “Ti sentme bin: it faso gnun tòrt, has-to nen pategià con mi d’arsèive në dné? Pija lòn ch’a l’é tò e vatne, ma i veuj dé a sti ùltim tant com a ti. É-lo ch’am m’é nen consentì ‘d fé lòn ch’i veuj con ij mè sòld[5]? O ses-to invidios ch’i son stàit generos con coj-là?”.A l’é parèj ch’ ij prim a saran j’ùltim e j’ùltim a saran ij prim” (Maté 20:1-16).
Orassion
Acòrdane, ò Signor, ëd nen afanesse për le còse ‘d còst mond, ma d’amé le còse dël cél; e già ch’i vivoma, àora, an tra ‘d còse provisòrie, ch’a passo, ëd tense s-ciass a cole ch’a duro. Për Gesù Crist, nòst Senior, ch’a viv e ch’a regna con ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, për sèmper e sèmper. Amen.
Leave a Reply