Duminica 28 Mars 2021 – Ramuliva
Test biblich: Salm 31:9-16; Isaia 50:1-9; Filipèis 2:5-11; March 15:1-39
Le vos a son, an ordin: Paul Castlin-a, Marco Moretti, Anin Ferrero e Ersilia Laurella, Michel dij Bonavé. Musiche da “Ël Mëssìa” ‘d G. F. Haendel e “La Passion ëscond March”, ëd J. S. Bach arcostruvìa da Ton Koopman.
An costa sman-a prima dla Pasqua cristian-a, che la tradission a ciama “la sman-a santa” o “sman-a ‘d passion”, i foma la comemorassion dij patiment e la mòrt dël Signor e Salvator Gesù Crist, ch’a l’é ‘l mojen ëd nostra redension. I lo foma con doi test profetich dël Testament Vej ch’a na parlo, e ‘dcò con l’antica confession ëd fej an fòrma poética che l’Apòstol Pàul an propon an soa litra ai Filipèis. I lass-roma, a la fin, che ‘l racont ëd la Passion dël Crist ëscond March an parla daspërchiel e an trasmëtta tut l’afror ëd lòn ch’a l’é capitaje al Salvator. A l’é la conseguensa dij nòstri pecà, ma ‘dcò ël mojen che Dé a deuvra për realisé nòstra salvassion. Coma ch’a l’é stàit bin osservà, ij vangej a son ël racont dij patiment e mòrt ëd Gesù con na longa introdussion e ‘l final glorios.
I. Salm 31:9-16
Ël contest original ëd cost Salm a l’é ij patiment ëd David, rè d’Israel, l’ora che chiel a l’era stàit përseguità dai sò nemis. Tutun, coma ch’a l’é ‘dcò për d’àutri test dël Testament Vej, “a l’era da manca che lòn ch’a l’é stàit scrivù a l’avèissa sò efet, visadì la predission che lë Spìrit Sant a l’avìa fàit për boca ‘d David” (At 1:16). An efet, ëd manera dramàtica, cost test, coma ch’a lo son d’àutri parèj, an parla dij patiment afros dël Crist, ch’a portava a còl le conseguense dël pecà ‘d coj che Dé a-j acòrda la grassia d’ess-ne liberà.
“Àbie pietà ‘d mi, përchè i son sagrinà! Ij mè euj a son dventà gonfi për ij patiment. I l’hai perdù le fòrse. Mia vita a va a la fin ant ël dolor e ij mè agn ant ij lament. Për motiv ëd tùit ij nemis ch’i l’hai, la gent am dëspresia; ij mè vzin a son dësconcertà dij mè patiment; coj ch’am conòsso a l’han fin-a sgiaj ëd mia condission; coj ch’am vëddo për la stra a giro ‘l canton e a fan finta ‘d nen. Tùit a l’han dësmentiame coma ch’as dësmentia coj ch’a son mòrt. Mi i son dventà dësùtil coma ‘n vas rot. I l’hai bin sentù lòn che fin-a tròpi a diso, le neuve afrose ch’a ven-o da tute le part. A fan dij complòt contra ‘d mi, a së studio mach coma feme fòra. Malgré tut, i l’hai fiusa an Ti, Nosgnor! I fortìsso: Ti ‘t ses mè De! It ses Ti ch’it fisse ij termo ‘d mè destin. Delivr-me da la potensa dij mè nemis e da coj ch’am dan adòss. Sorid a tò sërvent! Delivr-me për motiv ëd toa fidelità!”.
II. Isaia 50:1-9
Ij patiment dël Crist, ch’a son ël mojen ëd nòstra redension, a son ëdcò profetisà da cost test-sì, ch’a buta an evidensa la determinassion ëd Gesù a soporté con dignità le ofèise ch’a-j fan ij sò nemis, sicur ëd la significassion e dël bon ésit ùltim ëd lòn che chiel a passa an col moment-lì.
“Sossì a l’é lòn ch’a dis Nosgnor: “Fòrsi che vòstra mare a l’é stàita mandà vìa përchè i l’avìa fàit divòrsi da chila? A chi dij mè creditor l’hai-ne venduve coma dë s-ciav? Nò, s’i seve stàit vendù a l’é për ij vòstri pecà; a l’é për motiv ëd vòstra infedeltà che vòstra mare, Gerusalem, a l’é stàita bandonà. Përchè quand ch’i son rivà a-i era gnun a speteme? Përchè gnun a l’ha rëspondù quand ch’i l’hai ciamà? Peul esse che ‘l motiv a sìa përchè i l’avrìa gnun-a fòrsa për salvé quejdun? Nò, col-là a l’é nen ël motiv! Përchè mi i podrìa bin parlé al mar e felo suvé dël tut! I podrìa fé sëcché ij fium tant da feje dventé ‘d desert. 3I son mi ch’i vëstisso ‘l cel ëd nèir e ch’i lo tapisso da mòrt. Nosgnor, ch’a l’é sovran, a l’ha dame Soe paròle ‘d sapiensa: a l’é për lòn ch’i sai coma giuté coj ch’a son ësfinì e dëscoragià. Coma ch’as fà con ij dissépoj, la matin ëd minca di Chiel am dësvija e am rend antivist për amprende Sò volèj. Nosgnor, ch’a l’é sovran, a l’ha parlame e i l’hai scotalo. I l’hai nen faje ‘d resistensa e i l’hai nen viraje le spale. I l’hai sporzù la schin-a a coj ch’a vorìo foëtteme e le ciafele a coj ch’a vorìo s-ciancheme la barba. I l’hai nen ëstërmà mia facia da coj ch’a vorìo sbefieme e scraceme adòss. Contut, Nosgnor, ch’a l’é sovran, am giuta e për lòn i sarai mai batù – ch’as faso gnun-e ilusion! I stago a testa àuta e i rendo mia facia dura tanme na ròca. I sarai mai dësvergognà. Col ch’am rendrà giustissia a l’é ‘n camin ch’a riva. Chi ch’as n’ancalerà ‘ncora a ‘ncolpeme? Andoa ch’a son finì ij mè acusator? Ch’a ven-o fòra! Nosgnor Dé a sta da mia part! Chi mai podrà-lo condaneme? Tùit ij mè nemis a saran dësblà tanme na ròba veja mangià da le càmole“.
III. Filipèis 2:5-11
An ës test, l’apòstol Pàul a l’é probàbil ch’a deuvra na càntica dij prim cristian o na confession ëd fej, për ciamé ij sò letor a imité l’umiltà dël Signor e Salvator Gesù Crist. An coste paròle, contut, a l’é condensà tuta la teologìa cristian-a e ij propòsit ùltim che Dé a l’ha për nojàutri.
“Ch’a-i sia donca an vojàutri l’istèss sentiment ch’a-i era an Gesù Crist. Chiel, an efet, combin ch’a fussa Dé, a l’ha nen considerà l’egualiansa con Dé coma queicòsa da sfruté a sò vantagi, ma a l’é sveuidasse, a l’é bassasse coma ‘n servitor, a l’é dventà parèj ‘d tuti j’àutri, òm fra j’òm. A l’é umiliasse e a l’é dventà ubidient fin-a a meuire, ansi, gnente men-o che a meuire an s’na cros. A l’é ‘dcò për lòn che Nosgnor a l’ha esaltalo fòra dë mzura e ch’a l’ha daje ‘n nòm ch’a l’é dzora ‘d minca d’àutri nòm, 10parèj che al nòm ëd Gesù tùit as buto an ginojon – a fà nen anté ch’a sio: an cel, an tèra o sot-tèra, e che minca lenga a confëssa che Gesù Crist a l’é ‘l Signor, a la glòria ‘d Dé ‘l Pare”.
IV. March 15:1-39
Ël racont dij patiment e mòrt ëd Nosgnor e Salvator Gesù Crist, ch’i scotroma ant la version dël vangel ëd March, a l’é bin conossù. As trata, contut, ëd motobin ëd pì che na crònaca. A l’ha da esse l’oget, për nojàutri, ëd në scoté atent e arpetù ch’an pòrta a na meditassion ancreusa ch’a cala an nòst cheur për comprende bin fin-a a che mira l’amor ëd Dé a sìa rivà për salvene dai nòstri pecà e da la condan-a che për lor nojàutri i meritoma.
“Peui, a lë sponté dël sol, ij grand sacerdòt con j’ansian, ij magìster ëd la Lej e tut ël Sinèdrio, a l’han tnù consèj për acordesse su lòn ch’i l’avìo da fé. A l’han fàit ëstaché Gesù, a l’han mnalo vìa e a l’han dalo ‘nt le man ëd Pilàt, ël governator roman. Pilàt a l’ha anterogalo ciamandje: “Ses-to ‘l rè dij Giudé?”. E Gesù a l’ha rësponduje: “It lo dise ti”. Ora, ij grand sacerdòt a lo acusavo ‘d diverse còse, ma chiel a-j rëspondìa gnente. Anlora Pilàt a l’ha torna anterogalo, disandje: “Rëspondes-to gnente? Varda vàire ch’a son j’acuse ch’at fan!” Ma Gesù a l’ha dije ancora gnente, e Pilàt as na stupìa motobin.
Ora, minca n’ann, për la festa ‘d Pasqua, Pilàt a l’era soa costuma liberé un përzoné, qualonque ch’a-j ciamèisso. A-i na j’era un për nòm Baraba, ch’a l’era stàit ciapà e butà an përzon con ij sò compare për na sedission e che, an cola ocasion-lì, a l’avìa comëttù n’amassidi. Ël pòpol, an crijand a gran fòrsa, a l’é butasse a ciamé a Pilàt ch’a fèissa coma ch’a l’avìa sèmpe fàit: visadì liberé ‘n përzoné. Pilàt a l’ha rësponduje an disand: “Veule ch’iv lasso lìber ël rè dij Giudé?”. Pilàt a disìa parèj përchè ch’a savìa pro bin che ij gran sacerdòt a l’avìo dajlo ‘nt le man për invidia. Ma ij grand sacerdòt a l’han cissà ‘l pòpol ch’a ciamèisso pitòst la libertà ‘d Baraba. Pilàt, rëspondendje, a l’ha ancora dije: “Còsa ch’i veule, donca, ch’i faso ‘d col ch’i ciame ‘l rè dij Giudé?”. E a son tornasse a buté a crijé: “Butelo an cros!”. Anlora Pilàt a l’ha dije: “Ma che mal a l’avrìa mai fàit, Gesù?”. E lor a l’han crijà ancora pì fòrt: “Butelo an cros!”. Pilàt, donca, ch’a vorìa contenté ‘l pòpol, a l’ha donca liberaje Baraba, e apress d’avèj fàit foëtté Gesù, a l’ha consegnalo ai soldà përchè a fussa crocifiss.
Anlora ij soldà a l’han mnalo ‘nt la cort, ch’a l’é ‘l pretòri (la residensa dël governator), e a l’han convocà tut ël distacament. A l’han vestilo ‘d na vesta ‘d pórpora, a l’han fàit na coron-a dë spin-e antërsà e a l’han butajla an sla testa. Peui a l’han comensà a feje ‘d salut për schergna, disandje: “Salve, rè dij Giudé!”. E a-j dasìo an sla testa con na cana, a jë scraciavo adòss e, butandse an ginojon dë ‘dnans a chiel a-j fasìo ‘d riverense. Quand ch’a l’han avune pro ‘d mincionelo, a l’han gavaje la vesta ‘d pórpora, a l’han butaje torna soe vestimente e a l’han mnalo fòra për tachelo an sla cros.
N’òm ch’a passava da lì e ch’a tornava da la campagna, a l’han obligalo a porté chiel për un pò la cros ëd Gesù. A l’era ‘n tal Simon ëd Cirene, pare ‘d Sànder e ‘d Rufus. Parèj a l’han ëmnà Gesù ‘nt ël leugh ch’a së s-ciama Gòlgota, ch’a veul dì “Leugh dël Crànio”. A l’han smonuje da bèive ‘d vin mës-cià con ëd mira, ma a l’ha nen vorsune.
Apress d’avèj anciodà Gesù a la cros, a son dividusse soe vestimente, gieugandësje ai dà për vëdde lòn ch’a-j tocava a minca un ëd lor. A l’era neuv ore dla matin quand ch’a l’han crocifigiulo. A l’han ëdcò butà sla cros un cartel andoa ch’a l’avìo scrivuje la càusa ‘d soa condan-a, visadì: “Sto-sì a l’é ‘l rè dij Giudé”. Con chiel a l’han crosifigiù ‘dcò doi brigant, un a soa drita e l’àutr a soa mancin-a. A l’é compisse parèj la Scritura ch’a dis: “A l’han butalo ‘nt ij rangh dij malfasent”.
Coj ch’a passavo da lì davzin a-j fasìo d’ingiurie, sopatand la testa e an disand: “E ti, ch’it l’avìe da dësblé ‘l Templi e ch’it l’avrìe butalo torna ‘n pé an tre di, salv-te da ti istess, e cala giù da la cros!”. L’istess a-j fasìo dë schergne ij grand sacerdòt ansema ai magìster ëd la Lej, e a disìo: “A l’ha salvà d’àutri e a peul nen salvesse chiel midem! Che ‘l Crist, ël rè d’Israel a cala giù adess da la cros, përchè i lo vëddoma e ch’i-j chërdoma!”. Ëdcò coj ch’a j’ero stàit crocifigiù con chiel a j’adressavo paròle d’ofèisa. Rivà ch’a l’era mesdì, a l’é calaje ‘l top su tut ël pais fin-a a tre bòt dël dòp-mesdì. Peui, a tre bòt, Gesù a l’ha crijà con tuta la fòrsa, disand: “Eloì, eloì, lemà, sabactanì?” – che, voltà, a veul dì “Mè Dé, mè Dé, përchè it l’has-to bandoname?”. E quaidun ëd coj ch’a l’ero lì present, avend-lo sentù, a l’han capì n’àutra ròba e a l’han dit: “Varda ‘n pò: a ciama Elìa”. Anlora quaidun a l’é corù, a l’ha ampinì na sponga d’asil e, avend-la butà ansima a na cana, a l’ha sporzujla përchè ch’a na beivèissa, disand: “Lassé, vëddoma s’a ven Elìa për gavelo da la cros!”. Ma Gesù, avend fàit un grand crij a l’é spirà. Ant col moment-lì ‘l grand ridò dël Templi a l’é s-ciancasse an doi, da l’àut an bass. Ël centurion, ch’a stasìa dë ‘dnans a chiel, quand ch’a l’ha vëddù la manera coma Gesù a l’era spirà, a l’ha sclamà: “A l’é vrità: sto-sì a l’era për dabon ël Fieul ëd Nosgnor!”.
Orassion
Nosgnor tut-potent e etern, an tò amor afetuos për le creature uman-e, it l’has mandà tò Fieul, nòst Salvator Gesù Crist për arvestisse ‘d nòstra natura e për patì la mòrt an sla cros, dand-ne l’esempi ‘d grand’ umiltà; acòrdane, an toa misericòrdia ch’i podoma marcé an sël senté ‘d soe soferense e ‘dcò pié part ëd soa arsurression; për Gesù Crist, nòst Signor, ch’a viv e regna con ti e con lë Spirit Sant, un sol Dé, ora e për sèmper. Amen.
Leave a Reply